Κάνει “θραύση” η καλλιέργεια αράπικου φιστικιού

Και εμείς, αλλά και εκείνοι που τότε δέχτηκαν να μας μιλήσουν για το αράπικο φιστίκι του Κουτσουρά, που κάποτε αποτελούσε μαζί με τα υπαίθρια κηπευτικά βασικό εισόδημα για τους κατοίκους της περιοχής ανατολικά της Ιεράπετρας, “ενοχληθήκαμε” πάρα πολλές φορές από γυναίκες και άντρες υποψήφιους νέους αγρότες, που ήθελαν να τους βρούμε σπόρο αραχίδας από τον τόπο μας, για να δοκιμάσουν να καλλιεργήσουν φιστίκια στη Νάξο, τη Λαμία, τη Λάρισα, το Βόλο, τη Ρόδο και αλλού.

Όπως είπε ο Γιάννης Χαρδάκης, «δέχτηκα και εγώ πάρα πολλά τηλεφωνήματα από ανθρώπους που είχαν διαβάσει το θέμα που δημοσιεύσατε στο διαδίκτυο, οι οποίοι μου ζητούσαν να τους στείλω ντόπιο σπόρο από τη δική μας ποικιλία της αραχίδας που καλλιεργούσαμε στα νιάτα μας.

Μου έκανε εντύπωση η επιμονή και το μεράκι που είχε η περιβαλλοντολόγος Ηλέκτρα Δρόσου από τη Λαμία που ήθελε να φυτέψει το φιστίκι μας στο χωριό της. Δε σας κρύβω ότι πήρα σποράκια φιστικιού από τον Κουτσουρά και πήγα στη Λαμία, βρήκα την κ. Δρόσου με το σύζυγό της και τους τα παρέδωσα. Έκαναν αρχικά μια μικρή πρασιά με φυτά που έβγαλαν σε κεσεδάκια, τα φύτεψαν σε απόσταση 80 πόντων σε καλό στραγγερό χωράφι και σήμερα που μιλήσαμε έμαθα ότι η καλλιέργεια πάει πολύ καλά, αναπτύσσεται άριστα έχει βγάλει πολλά κίτρινα ανθάκια, έχει απλώσει και έχει βγάλει τις περόνες που μπαίνουν στο χώμα για να αναπτυχθεί μέχρι το φθινόπωρο το φιστίκι κάτω από το χώμα».

Ο Γιώργος Τσομπανάκης, που καλλιεργεί μια μικρή έκταση για το σπίτι του και για να καλύψει μερικώς τις ανάγκες της οικογενειακής ταβέρνας “Καλλιθέας” που διατηρεί στην είσοδο του Κουτσουρά, δήλωσε: «Εμείς εδώ στον Κουτσουρά δεν καλλιεργούμε πια τις εκτάσεις που καλλιεργούσαμε μέχρι το 1975. Τώρα έχουν μείνει μερικοί μεγάλοι σε ηλικία που έχουν δεθεί συναισθηματικά με το αράπικο φιστίκι, το οποίο τους μεγάλωσε, και συνεχίζουν, αν και δεν υπάρχει πολύ αρδευτικό νερό, να φυτεύουν μερικά τετραγωνικά , μόνο για τις ανάγκες της οικογένειάς τους. Τα προβλήματα της καλλιέργειας του αράπικου φιστικιού είναι ο τετράνυχος, το λίγο και κακό νερό,  το μελτέμι και το φτηνό εισαγόμενο φιστίκι που καθιστά την ντόπια παραγωγή μη ανταγωνίσιμη, αφού το ξένο προσφέρεται 5 φορές φθηνότερα και ο καταναλωτής δεν ψάχνει να δει τι ποιότητα φιστικιού αγοράζει».

Από την πλευρά του ο Γιώργος Μαρκάκης αναφέρει: «Θυμάμαι πάρα πολύ καλά ότι στα παιδικά μου χρόνια οι γονείς μου, μόλις τελείωνε η καλλιέργεια της υπαίθριας ντομάτας που ήταν το βασικό τους αγροτικό εισόδημα, φύτευαν στο ίδιο χωράφι αράπικο φιστίκι, το φρόντιζαν όλο το καλοκαίρι , το μάζευαν το φθινόπωρο, το καθάριζαν, το στέγνωναν και το πουλούσαν στους εμπόρους και τους ζαχαροπλάστες που κατέφταναν από την υπόλοιπη Κρήτη». Ο ίδιος δηλώνει ότι δεν πειράζει καθόλου τους συντοπίτες του που κάποιοι άλλοι άνθρωποι από την άλλη Ελλάδα θέλουν όχι μόνο να καλλιεργήσουν το σπόρο του φιστικιού από τον Κουτσουρά, αλλά να μπουν ακόμα και στη σποροπαραγωγή πατεντάροντας και εξελίσσοντας σε πιο πρώιμη τη συγκεκριμένη ντόπια ποικιλία. Εντυπωσιακό είναι ότι έχουν ενδιαφερθεί αγρότες από τη νησιωτική και την κεντρική Ελλάδα, αλλά δεν έχουν ενδιαφερθεί καθόλου οι Κρητικοί, όπως κάνουν με τα φραγκόσυκα και άλλες εναλλακτικές καλλιέργειες.

Με ξεναγούς τον Νίκο Λαντζανάκη, τον Γιάννη Χαρδάκη και τον Γιώργο Τσομπανάκη, επισκεφθήκαμε και πάλι αγροκτήματα με αραχίδες, λίγους μήνες πριν τη συγκομιδή, η οποία θα γίνει στα τέλη Οκτωβρίου και στις αρχές Νοεμβρίου. «Φέτος δεν πάει καλά η καλλιέργεια , επειδή η πρόσφατη ανεμοθύελλα σήκωσε στον αέρα τις φιστικιές και δεν επέτρεψε στα κλαδιά τους να γείρουν στο χώμα και να απλώσουν, να βγάλουν περόνες που θα τρυπώσουν στο χώμα ψάχνοντας για υγρασία και γεννώντας κάτω από το χώμα το φιστίκι που θα μαζέψουμε το φθινόπωρο. Πρέπει άμεσα να βάλουμε χώμα πάνω στις φιστικιές υποβοηθώντας τα φυτά να κάνουν τις περόνες, να χωθούν μέσα στο χώμα για να κάνουν τους καρπούς, διαφορετικά θα έχουμε πολύ μικρή παραγωγή», είπε ο κ. Τσομπανάκης.

Μετά τη γερμανική κατοχή, το αράπικο φιστίκι ήταν για τους αγρότες του Κουτσουρά η ενασχόληση που τους έδινε τη δυνατότητα να πάρουν ένα δεύτερο καθαρό εισόδημα για να μεγαλώσουν με άνεση τα παιδιά τους. Η καλλιέργεια της ντόπιας αραχίδας και η υψηλή ζήτηση του αράπικου φιστικιού στην αγορά της Κρήτης το είχε καθιερώσει μέχρι το 1970-1975, λόγω της υψηλής ποιότητας και της γεύσης του, ως τον πρώτο σε κατανάλωση ξηρό καρπό της εποχής.

Κάθε φθινόπωρο μετά τη συγκομιδή και την αποξήρανση του φιστικιού στον Κουτσουρά συνέρρεαν έμποροι και ζαχαροπλάστες από την Ιεράπετρα, το Ηράκλειο και τα Χανιά, για να αγοράσουν τη σοδειά των ντόπιων αγροτών που ζούσαν άνετα τις οικογένειές τους συμπληρώνοντας το εισόδημά τους το χειμώνα με την πώληση του λαδιού, που παρήγαγαν συνήθως από τη συγκαλλιέργεια της ντομάτας, της ελιάς και της αραχίδας.

Το ενδιαφέρον για το ντόπιο κρητικό αράπικο φιστίκι ήταν διαρκώς αυξανόμενο, αλλά μετά το 1975 οι αγρότες που ζούσαν από αυτήν την καλλιέργεια στον Κουτσουρά, αλλά και όσοι την είχαν σαν δευτερεύουσα πηγή εισοδήματος, άρχισαν να την εγκαταλείπουν στρεφόμενοι στην καλλιέργεια υπαίθριας ντομάτας και λίγο αργότερα στις δυναμικές θερμοκηπιακές καλλιέργειες όλων των πρώιμων κηπευτικών.

«Σήμερα δεν υπάρχουν στον Κουτσουρά μεγάλες εκτάσεις αραχίδας, γιατί κανείς δεν την έχει πια σαν κύρια πηγή εισοδήματος. Υπάρχουν όμως αρκετές οικογένειες που παραδοσιακά κάθε Απρίλη φυτεύουν μέχρι μισό στρέμμα, για να μην ξεχαστεί η καλλιέργεια και για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των φίλων και των συγγενών την περίοδο του καζανέματος της ρακής .Επειδή όμως βλέπω ότι οι τιμές του εισαγόμενου αράπικου φιστικιού έχουν ανέβει  και η ποιότητά του δεν είναι καλή, πιστεύω ότι είναι καιρός να επιστρέψουν όσοι συντοπίτες έχουν τη δύναμη στην καλλιέργεια του φιστικιού, αφού ο τόπος μας είναι δοκιμασμένα ο ιδανικότερος για καλή και ποιοτική παραγωγή», είχε δηλώσει ο αντιδήμαρχος της Δημοτικής Ενότητας Μακρύ Γιαλού Γιώργος Προϊστάκης.